کودکان دارای اوتیسم به صورت و چشمان دیگران چندان توجه نمی کنند. نگاه کردن به چشمان مخاطب (تماس چشمی) و حفظ آن نقش مهمی در یادگیری گفتار و زبان دارد. در این نوشته قصد داریم درباره اهمیت و راهکارهای تماس چشمی در کودکان اوتیسم بنویسم. با ما همراه باشید.
اهمیت تماس چشمی در اوتیسم
فهرست عناوین این نوشته
کودکان اتیسم از برقراری تماس چشمی با اطرافیان خود وحشت دارند. آنها در هنگام ارتباط با دیگران تمایل چندانی به برقراری و حفظ تماس چشمی ندارند. احتمالا این کار برای آنها استرس آور است. اگر تماس چشمی بصورت طبیعی برقرار نشود می تواند سبب مشکلاتی در ارتباط و تعاملات کودک با دیگران شود.
تماس چشمی به دلایل زیر از اهمیت بالایی برخوردار است :
- به دیگران نشان می دهد که ما به حرف های آنها گوش می دهیم و یا به آنها توجه می کنیم.
- علاقه ما را به شنیدن صحبت دیگران نشان می دهد.
- به ما کمک می کند تا احساس فرد گوینده را درک کنیم (احساساتی مانند؛ غم، خوشحالی، خستگی و..)
- به ما کمک می کند که بفهمیم گوینده واقعا چه می خواهد بگوید. (آیا او شوخی می کند یا دروغ می گوید و یا اینکه صادقانه صحبت می کند)
خواندن چهره و چشمان طرف مقابل حقیقتا یکی از بخش های مهم ارتباط است. آیا شما حاضر هستید با کسی که به شما توجه نمی کند (به چشمان شما نگاه نمی کند) مکالمه طولانی داشته باشید؟ چقدر شما می توانید از پشت سر با یکی از دوستانتان مکالمه داشته باشید؟
آموزش تماس چشمی به کودکان دارای اوتیسم
راهکارهای زیادی برای اینکه به کودک اوتیسم یاد بدهیم که به دیگران توجه و تماس چشمی برقرار کند وجود دارد. در کنار این راهکارها مهم است که بخاطر داشته باشیم اجبار کودک در برقراری نه تنها مفید نیست بلکه معمولا وضعیت را بدتر خواهد کرد.
در پایین 4 راهکار برای آموزش تماس چشمی کودکان اوتیسم آورده ایم. بکار بردن این راهکارها در فعالیت های روزمره کودک منجر به افزایش تماس چشمی او خواهد شد.
1-در جای درست قرار بگیرید
اولین قدم برای تشویق کودک به تماس چشمی این است که مطمئن باشید که مکان درستی نشسته اید. مکانی که در آن ارتباط چهره به چهره به سادگی ممکن باشد.
در هنگام صحبت کردن و یا بازی کردن با کودک در مقابل او و هم سطح صورت او قرار بگیرید. برخی از مواقع حتی می توانید کمی پایین تر از صورت او بنشینید. در این صورت نگاه کردن او به صورت شما آسان تر خواهد بود. به عنوان مثال اگر او بر روی زمین دراز کشیده است، شما هم سطح او بر روی زمین دراز بکشید. زیرا با این کار توجه او به شما جلب و امکان تماس چشمی و ارتباط رو در رو بیشتر می شود.
2-صبر ، صبر و صبر کنید!
در حین انجام تمرینات و فعالیت های روزمره با کودک خود، وقفه ایجاد کنید. وقتی در حال انجام یک بازی همیشگی هستید یک لحظه صبر کنید و وقفه ای در بازی ایجاد کنید. در این زمان احتمالا توجه فرزند شما جلب خواهد شد. او به شما نگاه می کند تا ببیند قرار است در ادامه چه اتفاقی بیافتد.
برای نمونه وقتی ماشین اسباب بازی را به محل پارک می برید، درست در نقطه حساس ورود چند لحظه صبر کنید. کودک در این لحظه احتمالا به شما نگاه می کند تا ببنید قصد انجام چه کاری دارید و یا به شما بفهماند که ادامه بدهید.
کودکان دارای اوتیسم با مراجعه به مراکز گفتاردرمانی میتوانند بسیاری از مهارت های ارتباطی خود را بهبود ببخشند. برای مراجعه به یک گفتاردرمانگر و مراکز گفتاردرمانی روی لینک زیر کلیک کنید:
لیست کلینیک ها و مراکز گفتاردرمانی کشور
3- به کودک دلیلی برای نگاه کردن بدهید
در حین انجام یک فعالیت، کاری اشتباه، یا یک عمل غیر منتظره انجام دهید. مثلا اگر شما در حال پوشیدن کفش کودکتان هستید، آن را اشتباهی بپوشید. یا به جای استفاده از قاشق از چنگال استفاده نمایید. یا اگر در حال درست کردن یک قطعه پازل هستید، قسمتی از آن را در جای اشتباه قرار دهید. کودک در این مواقع احتمالا به چهره شما نگاه می کند و منتظر است تا شما آن کار اشتباه را درست انجام دهید.
4- یک فعالیت مناسب انتخاب کنید
بسیاری از کودکان دارای اوتیسم نمی توانند به طور همزمان توجه خود را بین یک اسباب بازی و افراد اطراف خود انتقال بدهند. به همین دلیل انتظار اینکه در حین بازی با اسباب بازی، این کودکان با شما تماس چشمی داشته باشند کمی سخت است.
بهتر است برای افزایش تماس چشمی از بازی ها و فعالیت هایی استفاده کنید که فقط افراد در آن درگیر هستند. مثلا قلقلک بازی یا بازی قائم موشک می تواند بازی مفیدی باشد. اسباب بازی ها تمام توجه کودک را می گیرند و استفاده از آنها می تواند مانع تماس چشمی کودک شود.
کودکان دارای اتیسم می بایست برقراری تماس چشمی را در بافت های طبیعی و تعاملات روزمره یاد بگیرند. اگر تمرینات و فعالیتهایی که برای کودک طراحی می کنید، کودک را به معنای واقعی درگیر کند و برای او معنا دار باشد، انگیزه او برای برقراری تماس چشمی و تعامل با افراد بیشتر خواهد شد.
سخن آخر
ما در این نوشته علاوه بر بیان اهمیت تماس چشمی در ارتباطات، راهکارهای مفیدی برای آموزش آن در کودکان اوتیسم نیز بیان کردیم. مهمترین نکته ای که نیاز هست باز به آن تاکید کنیم این است که افزایش توجه و تماس چشمی در فعالیت های روزمره، معنا دار و واقعی امکان پذیر است. کودکان اوتیسم وقتی واقعا درگیر یک فعالیت بشوند و از آن لذت ببرند به دیگران نگاه خواهند کرد و استرس آنها از برقراری تماس چشمی کمتر می شود.
اگر شما هم راهکاری برای افزایش تماس چشمی کودکان اوتیسم دارید خوشحال می شویم که در پایین در قسمت نظرات آن را برای مخاطبان هوش کالا به اشتراک بگذارید.