طبیعتا ترس های دوران کودکی بخشی از مراحل رشد کودک محسوب می شوند. برخی از این ترسها خفیف و کوتاه مدت هستند و برخی دیگر ممکن است زندگی کودک را مختل کنند و تبدیل به فوبیا شوند. ما در این مقاله به شما کمک می کنیم ترس های رایج در کودکان از نوزادی تا مدرسه، را بهتر بشناسید. سپس راهکارهایی بیان خواهیم کرد که به شما کمک می کنند هنگام ترس فرزندتان، یک برخورد منطقی و حمایتی خوب داشته باشید. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
انواع ترس کودکان در سنین مختلف
فهرست عناوین این نوشته
کودکان هر چه بزرگتر می شوند، درک شان از محیط بیشتر و نوع ترس هایشان نیز متفاوت تر می شود. به عنوان مثال اگر یک نوزاد از نور شدید یا صدای بلند می ترسد، در پنج سالگی نوع ترس او تغییر کرده است. همچنین او در بیشتر مواقع، ترسهای سنین پایین تر خود را به یاد نمی آورد. در ادامه با ترس های رایج در کودکان، از سنین نوزادی تا مدرسه بیشتر آشنا می شویم.
1- ترس های رایج در سنین نوزادی (تولد تا 12 ماهگی)
نوزادان از بدو تولد نسبت به محرک های اطراف خود مانند نور و صدا واکنش زیادی نشان می دهند. به طوریکه این محرک ها می توانند باعث ترس او بشوند. دلیل این مسئله این است که سیستم عصبی نوزاد هنوز خام و ناپخته است. اما از آنجاییکه روند رشد و تکامل مغزی او بسیار سریع است، با بزرگتر شدنش ترس او نسبت به این محرک ها کمتر می شود.
همچنین از شش ماهگی به بعد نوزاد کم کم چهره والدین وخواهر وبرادرهای خود را می شناسد بنابراین حضور افراد نااشنا نیز می تواند باعث ترس او بشود. به طور کلی برخی از ترس های رایج سنین نوزادی عبارتند از:
- مواجه با صداهای بلند، تحرکات شدید و ناگهانی
- قرار گرفتن یک شی بزرگ به صورت ناگهانی مقابل چشم نوزاد
- صحبت کردن غریبه ها با نوزاد
2- انواع ترس در کودکان نوپا (یک سال تا 5)
در این محدود سنی، کودک کاملا اعضای خانواده و محیط اطراف را می شناسد. به همین دلیل دوست ندارد از آنها به خصوص، پدر و مادرش جدا شود. بنابراین در بیشتر مواقع، از تنها خوابیدن یا رفتن به مهد کودک نیز امتناع می کند. اما معمولا به تدریج بسیاری از این ترس ها که طبیعت رشد کودک هستند با بزرگتر شدنش، به فراموشی سپرده می شوند. در ادامه سایر ترس های رایج در کودکان نوپا را بیان می کنیم:
- جدا شدن از والدین
- تنها خوابیدن با تغییر اتاق و محیط خواب
- حشرات وحیوانات
- افراد با لباس یا ماسک
- سرسره، پله ها و پله برقی
- صداهای نا به هنجار و …
جدایی از والدین، شایع ترین ترس در کودکان یک تا پنج سال است. در برخی مواقع این ترس منجر به نوعی اختلال به نام اختلال اضطراب جدایی می شود. برای پیشگیری از بروز این مشکل و شدت ترس کودک، پیشنهاد می کنیم از یک روانشناس کودک راهنمایی بگیرید. از طریق لیست زیر می توانید آدرس و تلفن تماس مراکز روانشاسی در شهر خود را پیدا کنید:
لیست مراکز مشاوره و روانشناسی کشور
3- انواع ترس در سنین پیش دبستانی ( 5 تا 7)
در سنین پیش دبستانی، به علت آموزش ها خوبی که کودک در مهد کودک و پیش دبستانی می بیند به درک خوبی نسبت به اتفاقات می رسد. اما با این حال هنوز نمیتواند به خوبی برخی ترسهایش را کنترل کند. کودکان در محدوده سنی پیش دبستانی معمولا با ترس های زیر رو به رو هستند:
- تنها بودن در خانه
- دزدیده شدن
- باریدن تگرگ و شنیدن صداهای بلند ناشی از رعد و برق
- خیال پردازی درباره هیولا و سایه ها
- تاریکی و صداهای شبانه
- مراجعه به پزشک یا دندان پزشک و خدمات پزشکی
- دیدن برخی از برنامه های تلوزیونی (حتی برنامه های تلویزیونی بچه ها با موضوعات ترسناک)
- قرار گرفتن در آسانسور
4- ترس های رایج کودکان در سنین مدرسه (7 سال به بالا)
در این سن، ترس کودک واقعی تر به نظر می رسد. زیرا به آگاهی خوبی نسبت به دنیای پیرامون خود رسیده است. مثلا ممکن است دیگر از تاریکی نترسد اما با چالشهای جدیدی نسبت به ترس مواجه شود. ترس های زیر معمولا شایع ترین نوع آنها در این رده سنی هستند:
- شکست در مدرسه؛ مانند نمره بد در امتحانات و به طور کلی شکست در هر موقعیت آموزشی یا ورزشی دیگر
- قرار گرفتن در تصادف رانندگی
- صدمه دیدن یا مرگ خود و اطرافیان
- موقعیت های اجتماعی؛ مانند خجالت در مدرسه، سخنرانی عمومی
- احساس دوست داشتنی نبودن
- فکر کردن به زامبی ها، دایاناسورها یا مسایل ماورا طبیعه مانند جن، پری و ارواح
- حضور معلمان بد اخلاق در مدرسه؛ معلمانی که نسبت به کودک احساس ناامیدی نشان می دهند.
برخی ترس ها در بعضی از دسته بندی های سنین یکسان است و امکان دارد تا سنین بالاتر همراه کودک باشند و به مرور از بین بروند. مانند ترس از تاریکی، صداهای بلند، خدمات پزشکی و ….
راهکارهای کمکی مفید برای کودکی که می ترسد
راهکارهای زیر به شما کمک می کند تا حد زیادی ترس های کودک خود را برطرف کنید:
- فرزندتان را در آغوش بگیرید و با گفتن “اشکال نداره، من اینجام و مراقبت هستم”، او را دلداری بدهید. با این کار به کودک نشان می دهید برای محافظت از او آنجا هستید. در نتیجه فرزندتان احساس امنیت می کند. در نهایت کودک به شرایط عادت خواهد کرد و دیگر احساس غریبگی نمی کند.
- اجازه دهید کودک مسائل جدید را تجربه کند، زیرا این ترسها لازمه رشد او هستند. پس در این مواقع فقط آرامش خودتان را حفظ کنید. سپس به صحبت های فرزندتان گوش بدهید. اجازه بدهید تا احساساتش را در قالب حرف زدن بیان کند.
- اجازه بدهید کودکتان از همان خردسالی از شما مدت کوتاهی دور باشد. ممکن است به علت شاغل بودن و یا دلایل دیگر، نیاز به جدایی از فرزندتان داشته باشید. بنابراین میتوانید او را در مهد کودک یا نزد شخص امینی بگذارید. سپس با یک بغل و لبخند به او بگویید به زودی بر می گردید. در واقع کم کم او را به این کار عادت می دهید. با این راهکار فرزندتان یاد می گیرد که شما همیشه بر می گردید و با جدایی کوتاه مدت از شما کنار می آید.
- برای فرزندتان یک برنامه خواب پر از آرامش طراحی کنید. مثلا قبل از خواب برایش قصه و لالایی بخوانید. با این کار به کودکتان امنیت و عشق هدیه می دهید. در نهایت و به مرور ترس او از تاریکی و تنهایی موقع خواب از بین می رود.
- به فرزندتان کمک کنید با ترس هایش به آرامی رو به رو شود. مثلا اگر از هیولاهای خیالی زیر تخت می ترسد، در حالیکه حامی او هستید، اجازه بدهید خودش زیر تخت را چک کند. با این کار کودک می بیند چیزی برای ترسیدن وجود ندارد و احساس شجاعت می کند.
- اجازه ندهید کودک فیلم، تصاویر و بازی های ترسناک ببیند. اینها می توانند باعث ترسش بشوند.
- به فرزندتان که در سنین مدرسه و بالاتر هستند کمک کنید تا با چالش هایی مانند؛ ارائه کنفراس، گزارش های کلاسی و آزمون هایش آماده شود. به آنها نشان دهید که چقدر به توانایی هایشان اعتماد و اطمینان دارید.
سخن آخر
در این مقاله، ترس های رایج در کودکان در سنین مختلف مورد بررسی قرار گرفت. در ادامه نیز راهکارهای بسیار کاربردی برای کمک به ترس کودکان بیان کردیم. همچنین خواندیم که بسیاری از این ترس ها طبیعی است و به مرور کودک آنها را فراموش می کند. در عین حال مدیریت کردن این ترس ها و آموزش نحوه ی برخورد کودک با آنها، از یک والد آگاه و هوشیار انتظار می رود. بنابراین شما عزیزان می توانید برای آگاهی بیشتر نسبت به نحوه برخورد با ترس های کودک خود از مختصصین این حوزه مشاوره و راهنمایی بگیرید. علاوه بر این با ارسال کامنت در قسمت نظرات در پایین صفحه می توانید با ما در ارتباط باشید.
برای آگاهی از عوارض ترس شدید در کودکان مطالعه مقاله زیر را به شما توصیه می کنیم:
عوارض ترس شدید در کودکان