تمرینات مناسب برای سکته مغزی براساس نوع آسیب بیمار، متفاوت است. ما در این نوشته تمرینات و ورزشهای مخصوص سکته مغزی را به زبان ساده همراه با تصویر برای شما آورده ایم. تشخیص اینکه کدامیک از این تمرینات برای شما مناسب است بر عهده پزشک، فیزیوتراپیست یا کاردرمانگر شما است. قبل از معرفی این تمرینات اجازه بدهید توضیح مختصری درباره سکته مغزی و عوارض آن بگوییم.
سلولهای مغز ما از طریقِ خون جاری در مویرگ های مغز، اکسیژن و مواد غذایی مورد نیاز خود برای زنده ماندن را دریافت می کند. اگر حتی برای لحظه ای خونرسانی به سلولهای مغز رخ ندهد سکته مغزی رخ می دهد.
عوارض سکته مغزی براساس محل آسیب و وسعت آن متفاوت است. از شایع ترین علائم و عوارض مشکلات جسمی و حسی در اندامها و صورت می باشد.
معرفی تمرینات مناسب برای سکته مغزی
فهرست عناوین این نوشته
در ادامه تمرینات و ورزشهای مناسب سکته مغزی را به تفکیک اندامها برای شما معرفی خواهیم کرد. توصیه می کنیم این تمرینات را با هماهنگی متخصص و در کنار همراه انجام بدهید.
در برخی از این تمرینات فرد خود قرار نیست کاری بکند. می بایست یک همراه تمرینات را بر روی او انجام دهد. این تمرینات سبب تحریک اعصاب می شوند. مغز ما بر اساس ویژگی ترمیم پذیری ( پلاسیتی ) در صورت تحریک قادر خواهد بود پس از آسیب دوباره مهارتهای از دست داده شده را بدست بیاورد. براساس همین ویژگی است که توصیه می شود فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل 24 ساعت بعد از سکته شروع شود. زیرا در 6 ماه اول مغز ما فرصت بیشتری برای ریکاوری دارد.
اگر مشکل تکلم یا بلع ( جویدن و قورت دادن غذا ) دارید. می توانید از گفتاردرمانی در منزل استفاده کنید. اگر مشکلات جسمی در اندامهای بدن و انجام کارهای روزانه خود دارید می توانید با فیزیوتراپ در منزل یا کاردرمان در منزل تماس بگیرید و از او کمک بخواهید.
تمرینات سکته مغزی برای پا
تمرینات پا برای سکته مغزی به تعادل و راه رفتن بیماران سکته مغزی کمک می کند.
1- تمرینات کششی زانو
در حالتی که بر روی صندلی نشسته اید پای چب خود را همانند تصویر بالا بیاورید. سپس به آرامی پا را به پایین بیاورید. بر روی زمین قرار بدهید.
دقت داشته باشید در زمانیکه پا خود را بالا می آورید خیلی نگه ندارید.
همین تمرین را برای پای دیگر خود نیز انجام بدهید. این حرکت را می توانید برای هر پا 10 بار انجام دهید.
2-رژه نشسته
در حالی که بر روی صندلی نشسته اید. زانو آسیب دیده را تا سینه خود بالا بیاورید. تلاش کنید که این تمرین را با حفظ تعادل انجام دهید. سپس پا را به حالت قبل برگردانید. این تمرین را می توانید هربار 10 مرتبه تکرار کنید.
3-تغییر شکل مچ پا
از مشکلاتی که سکته مغزی ممکن است ایجاد کند مشکل در حرکت مچ پا است. این تمرین می تواند در حرکت مچ مفید باشد.
پایی که آسیب دیده است را بروی پای دیگر قرار بدهید و سپس کف پای خود را بگیرد و سعی کنید همانند تصویر کف پا را به جلو و عقب حرکت دهید. اگر نتوانستید می توانید از دستان خود کمک بگیرید.
این تمرین را حداقل 10 بار انجام دهید.
بزودی در یک نوشته جداگانه تمرینات بیشتری پاها معرفی خواهیم کرد.
تمرینات سکته مغزی برای تعادل
تمرینات تعادل به شما کمک می کند بتوانید بایستید. راحت تر گام بردارید و احتمال افتادن شما کمتر شود. دقت داشته باشید انجام این تمرینات بدون جلسات فیزیوتراپی و هماهنگی با فیزیوتراپیست حتی ممکن است به ضرر شما باشد.
1-چرخش تنه
تمرین فوق برای همه سطوح از آسیب می تواند مفید باشد. در حالیکه نشسته اید دو دست خود را بر روی ران یک پای خود قرار دهید. سپس تنه خود را به آرامی دو دست خود بچرخانید. اینکار را تا زمانیکه درد زیاد نشود انجام دهید.
این حرکت را باید به آرامی انجام بدهید و به آرامی پیش بروید بطوری چرخش کامل تنه بعد از 15 دقیقه انجام شود.
2- چسبیدن زانو به سینه
خیلی راحت بر روی پشت خود دراز بکشید ، پای چپ خود را ( همانند تصویر ) به آرامی به سمت سینه خود بکشید. تمرکز خود را از پاها به فشار بر تنه قرار دهید.
3- ضربات انگشتان پا
به پشت دراز بکشید. هر دو پای خود را به بالا بیاورد و در زاویه 90 درجه نگه دارید. سپس به آرامی همانند تصویر یکی از پاها را پایین بیاورد و با انگشت پا به کف زمین ضربه بزنید. سپس دوباره پا را به حالت قبل برگردانید.
در حالیکه پاها بالا هستند و زاویه 90 درجه را حفظ کردند این تمرین را 10 بار انجام بدهید.
[ نوشته پیشنهادی : فیزیوتراپی در منزل چگونه است ؟ ]
تمرینات سکته مغزی برای دست ها
بخصوص کاردرمانگران در حرکات ظریف دست ها می توانند به کمک شما بیایند. کاردرمانی یکی از رشته های توانبخشی است که تمرکز آن بر روی یاد دادن حرکات ظریف به بیماران سکته مغزی می باشد. در ادامه تعدادی از این تمرینات مناسب سکته مغزی برای دست ها را مشاهده می کنید.
1-حرکات دورانی روی میز
انگشتان دو دست خود را دور یک بطری آب بهم قفل کنید. سپس بصورت دورانی ( بزرگ ) بطری را بر روی میز حرکت دهید. می توانید از دستی که مشکلی ندارد برای هدایت بطری کمک بگیرد.
دقت داشته باشید که حرکت را بصورت آهسته انجام دهید. حداقل 10 بار این حرکت را می توانید انجام دهید. این یک تمرین مناسب دست افراد دارای سکته است.
2- وزنه بدون وزنه!
آرنج خود را بر روی میز قرار دهید. همانند تصویر به دست خود زاویه 90 درجه بدهید. سپس کمی زوایه دست خود را کمتر کنید. ( کف دست خود را به سمت خود بیاورد.) سپس دوباره به عقب برگردانید.
دقت داشته باشید که در نزدیک شدن و یا دور شدن عضلات متفاوتی فعال می شوند پس هر دو حرکت را به یک اندازه انجام بدهید.
3-حرکت آغوش باز
یک بطری آب با دستی که در حرکت آن ضعف دارید بگیرید. آرنج دو دست خود را به تنه خود وصل کنید. ( همانند تصویر فوق ) و زاویه دست خود را روی 90 درجه تنظیم کنید.
سپس دستان خود را در همین حالت باز کنید و دست ها را از هم دور کنید. در ادامه دوباره دست ها بهم نزدیک کنید.
در این حرکت دست ها از مرکز بدن به طرفین حرکت می کنند.
بزودی در یک نوشته جداگانه تمرینات بیشتری برای دست ها در بیماران سکته مغزی منتشر خواهیم کرد.
تمرینات شانه برای سکته مغزی
تمرینات شانه برای بیماران سکته مغزی علاوه بر اینکه به حرکت دست های شما کمک می کنند و می توان مانع از اختلالات دیگری نظیر شانه یخ زده شود.
شانه یک مفضل بسیار حساس و آسیب پذیر است. انجام تمرینات زیر باید با هماهنگی کامل با پزشک یا فیزیوتراپیست شما باشد. برخی از تمرینات زیر ممکن است برای شما مناسب نباشد.
1-تحمل وزن
همینطور که نشسته اید به آرامی بر روی شانه ای که آسیب دیده است تکیه بدهید. پای مخالف خود را کمی بالا ببرید. فشاری که به شانه شما می آید باید خیلی خفیف باشد و نباید کل وزن خود را بر روی آن شانه بیاندازید.
اگر احساس درد نکردید و همه چیز خوب بود می توانید تا 10 ثانیه در همین حالت نگه دارید. اگر هر زمان احساس درد کردید بلافاصله تمرین را قطع کنید.
2-هل دادن بطری آب به اطراف
یک بطری آب را بر روی میز قرار بدهید. از طریق پشت دست خود سعی کنید بطری را هل دهد و آن را به سمت کناری میز بکشاند. در حین هل دادن دقت کنید که شانه خود را بالا نبرید.
پس از انکه بطری به کناره میز رسید همین حرکت را از طریق جلوی دست خود انجام دهید و بطری را به جای قبل خود برگردانید.
این تمرین سکته مغزی برای شانه را می توانید تا 5 بار تکرار کنید.
3-هل دادن بطری به جلو
بطری آب را نزدیک به دست آسیب دیده خود قرار بدهید. دست خود را مشت کنید و به آرامی بطری آب را مستقیم به جلو هل بدهید.
این تمرین را می توانید تا 5 بار انجام دهید.
بزودی در یک نوشته کامل تر تمرینات شانه برای بیماران سکته مغزی را معرفی خواهیم کرد.
تمرینات سکته برای مچ دست ، انگشتان و دست
تمرینات ظریف برای انگشتان و مچ دست را نباید کم اهمیت پنداشت. این تمرینات غالبا توسط کاردرمانگر انجام می شود. شما می توانید با کلیک بر روی لینک زیر لیستی از متخصص های کاردرمانی در منزل تهران را ببینید:
1-کشش سطح دست
دست خود را بصورت کامل روی سطح میز باز کنید.
2-خم کردن مچ دست
آرنج دست خود را بر روی میز قرار بدهید. سپس از دستی که مشکل ندارد کمک بگیرد تا مچ دست آسیب دیده را همانند تصویر خم کنید. این حرکات را به آرامی تا 5 بار می توانید انجام دهید.
3-حرکت کناری مچ دست ( چپ و راست کردن )
کف دستی که آسیب دیده است را بر روی میز قرار بدهید. سپس از طریق دست دیگر کف دست را به راست بکشید. پس از آن کف دست را به چب بکشید.
4- وزنه زدن با مچ
این تمرین سکته مغزی بسیار شبیه وزنه است. تفاوتش این است که با مچ خود قرار است وزنه بزنید. یک بطری آب را بگیرید و با کمک دست دیگر تلاش کنید تا بطری آب را بالا بیاورید و سپس به آرامی به پایین ببرید. این تمرین را می تواند تا ده بار تکرار کنید.
5- چرخش بطری در کف دست
بطری آب را بر روی کف دست خود قرار دهید سپس با جمع کردن انگشتان سعی کنید بطری آب را محکم بگیرد.
این تمرین را می توانید تا ده بار تکرار کنید.
تمرینات سکته مغزی برای فلج مغزی
یکی از عوراض فلج مغزی فلجی یک اندام یا چند است. فلجی می تواند اندامهای یک طرف بدن را درگیر کند. دقت داشته باشید تمرینات که در زیر معرفی می شوند می بایست در کنار جلسات فیزیوتراپی باشند و بهبودی را محدود به این تمرینات نکنید.
تمریناتی که برای فلجی اندامها می توان انجام داد از جنس تمرینات غیرفعال می باشند. در تمرینات غیر فعال یا passive می بایست یک نفر دیگر به کمک شما بیاید و آن تمرینات را بر روی اندام فلج انجام دهد.
1-پشت و رو کردن دست
کف دستی که فلجی دارد را بر روی سطح میز قرار دهید. سپس از طریق دست دیگر، کف دست را همانند تصویر دوم برگردانید. این حرکت رفت و برگشتی را می توانید تا ده بار تکرار کنید.
[ نوشته پیشنهادی : 6 تمرین فیزیوتراپی زانو در منزل ]
2-چرخش به کنار
برای انجام این تمرین، شما نیاز به مراقب و همراه دارید. به پشت دراز بکشید و پاهای خود را در زاویه ۹۰ درجه خم کنید. سپس به آرامی ، پاهای خود را به یک طرف ببرید و اجازه بدهید تا زانوهایتان کف زمین را حس کنند.
اهمیت فیزیوتراپی و توانبخشی در سکته مغزی
توانبخشی سکته مغزی براساس مشکل بیمار، می تواند شامل برنامه گفتاردرمانی، کاردرمانی و یا فیزیوتراپی باشد.
برنامه توانبخشی بخصوص در همان 6 ماه اول می توانید تاثیر بالایی در بهبودی و ریکاوری داشته باشد. متاسفانه دیده شده است که بسیاری از بیماران این دوران طلایی را از دست می دهند و پس از آن متقاضی دریافت خدمات توانبخشی در منزل هستند.
روند توانبخشی طولانی مدت اما موثر و کارا است. و در بسیاری از موارد تنها گزینه در دسترس است. در طول این مسیر بسیار مهم است که بیمار انگیزه بالایی برای مشارکت و انجام منظم تمرینات سکته مغزی داشته باشد.
همچنین حمایت خانواده بیمار در طی کردن این مسیر بسیار مهم است. این حمایت صرفا محدود به حمایت مالی نمی باشد. اطرافیان بیمار باید به او انگیزه بدهند و در برخورد با او صبورانه برخورد کنند.
ما سعی کردیم در این نوشته به سوالات شایع شما در خصوص تمرینات مناسب سکته مغزی پاسخ بدهیم در تهیه این نوشته از منابع زیر استفاده کردیم. شما همچنین می توانید سوالات خود را در این خصوص در بخش نظرات از ما بپرسید.
من به یه مرکز فیزیوتراپی در شهر اصفهان مراجعه کردم ولی بعد از ده جلسه هنوز نتیجه ای حاصل نشده
من ۲ماهه گذشته پام برگشته ولی دستم هنوز خوب نشده