روش های مختلفی برای درمان بیش فعالی کودکان وجود دارد. دارودرمانی، رفتاردرمانی ، درمانهای خانگی و … از جمله آن ها هستند. با ما همراه باشید تا در این نوشته با تمامی روشهای درمانی موثر و این که چگونه به بهترین وجه می توانید به فرزندتان کمک کنید، مطلع شوید.
فهرست عناوین این نوشته
گزینه های درمان بیش فعالی در کودکان
مصرف دارو تنها راه درمان برای بیش فعالی ( ADHD ) نیست. بسیاری از روش های درمانی موثر وجود دارند که به کودکان مبتلا، در توانایی کنترل رفتارهای محرک و مهار بیش فعالی کمک می کنند.
وعده های غذایی مفید، بازی و ورزش، یادگیری مهارت های جدید، بهبود مهارت های اجتماعی و… بخشی از یک برنامه درمانی متعادل است که می تواند عملکرد کودکان مبتلا به بیش فعالی را در مدرسه بهبود بخشد. روابط آنها را با دیگران تقویت کند و استرس و ناامیدی را در آن ها کاهش دهد.
درمان دارویی ADHD
داروهای ADHD ممکن است به فرزند شما کمک کند تا بهتر تمرکز کند یا حداقل در کوتاه مدت آرام باشد. اما شواهد کمی وجود دارد که نشان دهد این داروها پیشرفت در مدرسه و یا تنش های رفتاری کودکان را در بلند مدت بهبود بخشیده است. حتی در کوتاه مدت، دارو علاوه بر اینکه تمام مشکلات را برطرف نمی کند، علائم بیماری را نیز به طور کامل از بین نمی برد. همچنین نگرانی هایی درباره تاثیر این داروهای قوی بر مغز در حال رشد کودک وجود دارد. عوارض جانبی مانند تحریک پذیری، کاهش اشتها و بیخوابی، نیز می تواند مشکل ساز باشد.
به طور کلی می توان گفت دارو یک ابزار است نه یک درمان. درواقع داروهای ADHD در ترکیب با سایر روش های درمانی موثرتر هستند. اگر در کنار دارو درمانی از سایر روش های درمان که مهارت های مقابله ای جدید را نیز می آموزد استفاده شود، مزیت بیشتری خواهد داشت.
کودکان پاسخ های متفاوتی به داروها می دهند. برخی از آن ها پیشرفت چشمگیری را تجربه می کنند. در حالی که برای برخی دیگر تاثیر چندانی نداشته است. همچنین عوارض جانبی آن از یک کودک به کودک دیگر متفاوت است.
درمان بیش فعالی کودک در منزل
شما به عنوان والدین کودک، تاثیر زیادی در درمان و بهبود مشکل فرزند خود دارید. شواهد نشان می دهد که یک رژیم غذایی سالم، ورزش زیاد و … می تواند به فرزند شما در مدیریت علائم اختلال کمک کند.
تاثیر ورزش در درمان بیش فعالی کودکان
مطالعات نشان می دهند که گذراندن زمان در طبیعت می تواند در کاهش علائم و درمان بیش فعالی کودکان موثر باشد. کودک خود را تشویق کنید تا در صورت امکان حداقل 30 دقیقه در روز بازی کند.
ورزش یکی از ساده ترین و موثرترین روش ها برای کاهش علائم بیش فعالی است. ورزش و فعالیت بدنی بلافاصله میزان دوپامین و سرتونین مغز را افزایش می دهد. در نتیجه این موارد بر توجه و تمرکز تاثیر می گذارد.
به این ترتیب ورزش و داروهای Ritalin و Adderall به طور مشابه برای کاهش علائم بیش فعالی عمل می کنند. ولی برخلاف داروهای ADHD، ورزش نیازی به تجویز پزشک ندارد و همچنین عوارض جانبی به همراه نخواهد داشت.
فعالیت هایی که به حرکات بدن مربوط هستند مانند رقص، ژیمناستیک، ورزش های رزمی و اسکیت برای کودکان مبتلا به بیش فعالی بسیار مناسب هستند. ورزش های تیمی نیز مزیت زیادی دارند؛ چرا که ارتباط اجتماعی آن ها را بهبود می بخشد.
[ مطلب پیشنهادی : ۱۲ علت بروز استرس در کودکان ]
خواب کافی
خواب کافی و منظم منجر به بهبود علائم بیش فعالی در بچه ها می شود. با این حال بسیاری از کودکان مبتلا به این اختلال در شب هنگام خوابیدن مشکل دارند. مشکلات خواب می تواند به دلیل داروهای محرک باشد. کاهش دوز یا متوقف کردن داروها می تواند باعث رفع این مشکل شود.
با این حال درصد زیادی از کودکان مبتلا به بیش فعالی که داروهای محرک استفاده نمی کنند نیز دچار مشکلا خواب هستند. اگر فرزند شما مشکل خواب دارد، موارد زیر می تواند کمک کننده باشد.
- تنظیم کردن یک برنامه خواب برای فرزندتان
- خاموش کردن همه وسایل الکترونیکی حداقل یک ساعت قبل از خواب مانند تلویزیون ، کامپیوتر و…
- محدود کردن فعالیت های بدنی در هنگام عصر
مواد غذایی مناسب برای کاهش علائم ADHD
مطالعات نشان می دهد که مواد غذایی مختلف و زمان مصرف آنها، می تواند نتایج متفاوتی در درمان بیش فعالی کودکان داشته باشد. راهکارهای زیر در کاهش علائم بیش فعالی میتوانند موثر باشند:
- بین وعده های غذایی و یا میان وعده ها زیاد فاصله نیندازید؛ چرا که وعده های غذایی منظم و به موقع به ثابت نگه داشتن قند خون کمک می کند ، تحریک پذیری را به حداقل می رساند و توجه و تمرکز را بالا می برد.
- سعی کنید در هر وعده غذایی و یا میان وعده کمی پروتئین و کربوهیدارت را بگنجانید. این مواد غذایی به کودک شما کمک می کند تا ضمن کاهش علائم بیش فعالی، احساس هوشیاری بیشتری داشته باشد.
- میزان روی، آهن و منیزیم را درکودک بررسی کنید. تقویت سطح این نوع مواد معدنی می تواند به کنترل علائم بیماری کمک کند. تقویت میزان آهن می تواند بسیار مفید باشد. شواهد نشان داده یک مکمل آهن تقریبا به اندازه مصرف داروهای محرک باعث بهبود علائم می شود.
- اسیدهای چرب امگا 3 را به رژیم غذایی کودک خود اضافه کنید. امگا 3 باعث کاهش بیش فعالی و تحریک پذیری و افزایش تمرکز در کودکان و بزرگسالان مبتلا به ADHD می شود. این ماده غذایی در ماهی قزل آلا ، ماهی تن ، ساردین و برخی تخم مرغ های غنی شده و محصولات شیر یافت می شود.
درمان بیش فعالی به کمک متخصصان
اگر چه روش های بسیاری برای کمک به کودک مبتلا به بیش فعالی در خانه وجود دارد، اما ممکن است شما بخواهید در کنار آن به دنبال یک برنامه درمان حرفه ای باشید. متخصصان بیش فعالی می توانند در ارائه یک برنامه درمانی موثر به شما کمک کنند.
- روانپزشکان کودک و نوجوان : روانپزشک بیش فعالی را تشخیص داده و داروها را تجویز می کند.
- روانشناسان: پس از تشخیص بیش فعالی یک برنامه درمانی را ارائه می دهند. همچنین به افراد مبتلا به ADHD کمک می کنند تا احساسات خود را کشف کنند.
- درمانگران شناختی رفتاری: تنظیم برنامه های اصلاح رفتاری در مدرسه ، خانه و…، کمک به خانواده و معلم کودک جهت اصلاح رفتار
- متخصصان آموزشی: آموزش تکنیک های برای موفقیت در مدرسه
تیم هوش کالا لیستی از مراکز مشاوره و روانشناسی کشور را به تفکیک شهر گرد آورده است. در صورت لزوم می توانید با مشاوره شهر و محل خود تماس بگیرید.
رفتار درمانی برای بیش فعالی در کودکان
رفتاردرمانی که به عنوان اصلاح رفتار نیز شناخته می شود، روش بسیار موفقی برای درمان بیش فعالی کودکان است. این نوع درمان به خصوص برای کودکانی که داروهای محرک استفاده می کنند، کارایی بیشتری دارد. حتی میتواند در کاهش دوز داروها نیز موثر باشد.
رفتاردرمانی شامل تقویت رفتارهای مطلوب از طریق سیستم پاداش و کاهش رفتارهای نامطلوب از طریق محدودیت ها و پیامدهای آن است.
طبق آکادمی اطفال آمریکا، هر رویکرد رفتاری درمانی سه اصل اساسی دارد:
تعیین اهداف مشخص : برای کودک خود اهداف مشخصی مانند ماندن در خانه برای مدت معینی یا به اشتراک گذاشتن اسباب بازی با دوستان خود تعیین کنید.
ارائه یک سیستم پاداش و تنبیه : زمانی که کودکتان بر طبق رفتار پیشنهادی عمل کند، به فرزند خود پاداش مشخص بدهید.هنگامی که او نتواند به هدف خود برسد، او را از عواقبی مانند یک مجازات ناخواسته اطلاع دهید.
استفاده از پاداش و پیامدها : استفاده از پاداش ها و پیامدهای مداوم برای مدت طولانی رفتارهای فرزند شما را به شکل مثبتی تغییر می دهد.
جهت آشنایی بیشتر با این شیوه درمانی مطالعه مطلب زیر را به شما پیشنهاد می دهیم:
آشنایی با درمان شناختی رفتاری (CBT) | معرفی اصول و تکنیک ها
شما به عنوان والدین می توانید با کمک درمانگر شناختی – رفتاری یک برنامه اصلاح رفتاری تنظیم کنید. درمانگر شناختی – رفتاری بر روی راحلهای عملی برای موضوعات روزمره تمرکز دارد. همچنین می تواند برنامه اصلاح رفتاری در خانه و مدرسه را تنظیم و شما را در شکل دادن به رفتار فرزندتان پشتیبانی کند.
ممکن است نتایج رفتار درمانی مدتی طول بکشد. افراد مبتلا به ADHD از نظر علائم بسیار متغیر هستند. بنابراین ممکن است روزی کودک شما آرام باشد و روز دیگر رفتارهای تنشی از خود بروز دهد. با این حال رفتاردرمانی با گذشت زمان بهتر عمل می کند و علائم بیش فعالی را بهبود می بخشد.
آموزش مهارتهای اجتماعی
نوع دیگر درمان که می تواند به کودکان مبتلا به بیش فعالی و کمبود توجه کمک کند، آموزش مهارت های اجتماعی است. زیرا اغلب این کودکان در تعامل های ساده اجتماعی مشکل دارند. به طور معمول آموزش مهارت های اجتماعی توسط یک درمانگر انجام می شود. در این روش رفتارهای مناسب به کودک نشان داده می شود و به او توصیه می شود که آن رفتارها را تکرار کند. همچنین به کودک یاد داده می شود که چگونه واکنشهای دیگران را بخواند و به آن ها پاسخ بهتری بدهد.
بازی درمانی
اخیرا بازی درمانی درمان بیش فعالی کودکان بین متخصصین رواج یافته است. در این روش مهارت های ویژه شناختی و رفتاری به کودک یاد داده می شود. مثلا کودکانی که مشکل خود کنترلی دارند، مهارت های مهم اجتماعی مانند رعایت نوبت ، گوش دادن به صحبت دیگران ، رعایت قوانین بازی و … را در حین بازی درمانی یاد می گیرند.
نکاتی برای والدین
با رعایت نکات زیر توسط شما والدین عزیز میتوانید در درمان کودک بیش فعال خود موفق تر عمل کنید:
- والدین کودکان بیش فعال باید اصول و تکنیک های رفتاردرمانی را یاد بگیرند و در خانه اجرا کنند.
- همچنین برای کودک برنامه ریزی کنید. کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی در محدودیت قانونی بهتر عمل می کنند. هر چه برنامه دقیق تر باشد ، محدودیت بیشتری برای او ایجاد میکند تا رفتارش را کنترل کند.
- یک محیط آرام و ساکت برای کودک خود فراهم کنید. کودکان بیش فعال در محیط های شلوغ به راحتی تمرکزشان را از دست می دهند و تحریک پذیر می شوند.
جمع بندی
در سلسله مقالات روانشناسی و مشاوره، تیم هوش کالا در این نوشته روش های درمان بیش فعالی کودکان را بررسی کرده است. همان طور که ذکر شد ، عوامل مختلفی در بروز بیش فعالی تاثیر دارند ، بنابراین روش های درمانی مختلفی هم برای درمان آن باید استفاده شود.
لطفا نظرات خود را نسبت به این مقاله برای ما مطرح نمایید. تیم هوش کالا در اسرع وقت پاسخ شما را می دهند.