انواع فلج مغزی (Cerebral Palsy) | در کودکان و بزرگسالان + ویدیو

فلج مغزی (به انگلیسی CP یا Cerebral Palsy)یک اختلال عصبی است که بر رشد حرکتی و ذهنی فرد تاثیر می گذارد. به طور کلی 4 نوع مشخص فلج مغزی وجود دارد که براساس محدودیتهای حرکتی و اندامهای درگیر، مشخص می شود. در این نوشته می خواهیم درباره انواع فلج مغزی صحبت کنیم. با ما همراه باشید تا پس از خواندن این مقاله اطلاعات جدیدی درباره انواع سی پی بدست آورید.

انواع فلج مغزی

فلج مغزی یا cp  را به 4 دسته مشخص تقسیم می کنند. این تقسیم بندی بیانگر این است که مغز فرد چطور آسیب دیده و این آسیب های مغزی چه محدودیت های حرکتی ایجاد کرده اند. این 4 دسته عبارتند از:

1. اسپاستیک
2. اتتوئید
3. آتاکسیک
4. مختلط

انواع فلج مغزی اگر چه مشترکاتی دارند ولی هر نوع از آن ویزگی های متفاوت و درمانهای متفاوت نیز دارد. بنابراین بعنوان والدین بسیار مهم است که ما بدانیم فرزندمان جزو کدامیک از انواع فلج مغزی یا انواع سی پی است. همچنین نوع سی پی فرد براساس دو فاکتور مهم تعیین می شود:

• مشکلات حرکتی

• عضو و یا اعضای درگیر در بدن

نوع محدویت های حرکتی و یا مشکلات حرکتی کودک مبتلا به cp، براساس اینکه شدت آسیب مغزی بر تون عضلاتی ماهیچه ها چه آسیبی گذاشته است مشخص می شود.  به زبان ساده تر آسیب مغزی چه تاثیری بر تون عضلانی گذاشته است. (تون عضلانی یا تونوس عضلانی، سفتی و قوام عضله در زمان استراحت است)

برای توصیف تاثیری که سی پی بر تون عضلانی می گذارد از دو واژه استفاده می کنیم. هایپوتونیا (تون عضلانی کم) و هایپرتونیا (تون عضلانی زیاد). برای درک بهتر این دو واژه ویژگی های هر کدام را بیان میکنیم:

• هایپوتونیا: تون عضلانی کم باعث کاهش استحکام  و قدرت عضلات می شود.
• هایپر تونیا: تون عضلانی زیاد باعث افزایش سفتی و حرکات سخت و رباتی عضلات می شود.

میزان شایع بودن انواع سی پی

همانطور که در تصویر زیر میبیند؛ نوع اسپاستیک به نسبت انواع دیگر از فراوانی بیشتری برخوردار است.

در ادامه هر کدام از انواع فلج مغزی را به طور کامل شرح می دهیم.

1- فلج مغزی اسپاستیک

فلج مغزی اسپاستیک (به انگلیسی Spastic cerebral palsy) که شایع ترین طبقه از انواع فلج مغزی است، تقریبا 70 تا 80 درصد از افراد دارای فلج مغزی را شامل می شود. افراد دارای سی پی اسپاستیک غالبا حرکاتی تند و سریع و اغراق آمیز و ربات گونه دارند. ( هایپر تونیا )

cp اسپاستیک می تواند بر اثر؛ آسیب به کورتکس حرکتی مغز و آسیب راه‌ های هرمی ( به انگلیسی pyramidal tracts ) بوجود بیاید. کورتکس حرکتی مغز مسئول انجام حرکات ارادی است. راه های هرمی مسئول رساندن پیامهای عصبی به ماهیچه ها است. آسیب بر هر یک از دو ناحیه می تواند منجر به ایجاد یکی از شایع ترین انواع سی پی یعنی سی پی اسپاستیک شود.

کورتکس حرکتی در دو طرف مغز وجود دارد ( هر طرف مغز یک کورتکس حرکتی دارد). راههای هرمی باعث اتصال و ارتباط این دو کورتکس به هم می شوند. آسیب کورتکس حرکتی سمت راست ، باعث فلجی و یا مشکلات حرکتی سمت چپ می شود و بالعکس.

شایع ترین نشانه ها و علائم سی پی اسپاستیک عبارتند از :

• رفلکس های غیر طبیعی
• سختی و مشکل در یک قسمت بدن
• قفل شدگی و گرفتگی (  عضلات و یا مفاصل )
• راه رفتن غیر طبیعی

برای بررسی های بیشتر مشکلات حرکتی در فرد دارای فلج مغزی از یک کاردرمانگر کمک بگیرید. جهت مراجعه به مراکز کاردرمانی در شهر خود از لینک زیر استفاده کنید:
مراکز کاردرمانی | لیست کامل کلینیک های کار درمانی کشور

ویدیو  :

در این ویدیو ، توانخشی و درمان فلج مغزی اسپاستیک را می بینید. شما می بینید که وضعیت کودک قبل از درمان چگونه بوده و بعد از توانبخشی چطور بوده است.

2- فلج مغزی آتتوئید

تقریبا 10 درصد از انواع فلج مربوط به فلج مغزی اتتوئید است. به سی پی اتتوئید، سی پی غیر اسپاستیک نیز می گویند. در این نوع cp تونوس عضلانی دائما تغییر می کند که این منجر به حرکات مداوم غیر ارادی و پیچیشی می شود.

فلج مغزی اتتوئید همچنین می تواند مشکلاتی را در حرکات ارادی در دستان، بازوها و پاها به همراه داشته باشد. این باعث می شود که گرفتن اشیا برایشان سخت باشد. این نوع از cp بین هایپرتونیا و هایپوتنیا متغیر است.

این نوع از انواع فلج مغزی در اثر آسیب دیدن گانگلیا ( به انگلیسی basal ganglia ) و یا مخچه بروز می‌یابد. بازال گانگلیا مسئولیت تنظیم عملکرد حرکتی ارادی و حرکات چشم را به عهده دارد و مخچه تعادل و هماهنگی بدن را کنترل می‌کند.

شایع ترین علائم این طبقه از انواع فلج مغزی عبارتند از:

• حرکات غیر طبیعی بویژه در شروع یک حرکت
• سفتی و یا خشکی بدن
• مشکل در پوسچر ( یک وضعیت یا موقعیت )
• مشکلات تغذیه
•  

ویدیو :

در این ویدیو ، یک کودک دارای سی پی اتتوئید را می بنید

3- فلج مغزی آتاکسی

نادرترین نوع از انواع سی پی، آتاکسی است. مشکل اصلی آن در تعادل و حس عمقی است. حس عمقی (به انگلیسی Proprioception) اشاره به توانایی بدن به حس کردن حرکات بین مفاصل و موقعیت مفصل در فضا دارد. این توانایی ما را قادر می سازد که موقعیت بدن خود را در محیط بدون نگاه کردن تشخیص دهیم.

علائم شایع CP آتاکستیک عبارت است از:

•  مشکلات گفتاری
•  مشکل در ادراک عمیق ( Problems with depth perception)
•  لرزش و رعشه
•  از هم باز شدن پاها هنگام راه رفتن

مهمترین مشکل سی پی آتاکسی، مشکل در انجام حرکات ارادی است. این نوع سی پی با بقیه متفاوت است چرا که مشکل اولیه آن آنها آسیب مخچه است. که این باعث می شود در تعادل و هماهنگی مشکل داشته باشند.  افراد با فلج مغزی آتاکسی اکثرا رعشه ( به انگلیسی tremors  ) و کاهش تون عضلانی را تجربه می کنند.

ویدیو

در این ویدیو مراحل درمانی یک کودک دارای سی پی آتاکسی را می بینید.

4- فلج مغزی مختلط

برخی از مواقع ، آسیب مغزی فقط به یک نقطه مغزی نیست. در این شرایط کودک مبتلا ، ویژگی های انواع سی پی را نشان می دهد. در این زمان است که کودک دارای یکی دیگر از انواع فلج مغزی ، یعنی مختلط ( به انگلیسی Mixed Cerebral Palsy ) را دارد. زمانی که کودک علائم چندین نوع مختلف سی پی را با هم نشان می دهد دارای سی پی میکس یا مختلط است. شیوع این نوع، 10 درصد از انواع cp است.

از بین سی پی های میکس، شایع ترین آنها ترکیب اسپاستیک با اتتوئید است. در این حالت والدین برای درمان فلج مغزی، نیاز به انواع متخصص و درمانگر دارند.

انواع cp براساس محل محدودیتهای حرکتی

طبقه بندی انواع فلج مغزی براساس محل و یا اندامهای دارای محدودیت، راحت تر است. انواع فلج مغزی در یالا براساس مکان آسیب در مغز و در پایین براساس اندامهای درگیر است. هر چند نباید فراموش کنیم که تعداد اندامهای درگیر متاثیر از آسیب مغزی است.

آسیب در سمت چپ کورتکس حرکتی مغز باعث محدودیت حرکتی در طرف دیگر بدن یعنی اندامهای راست بدن می شود. با این حالت در همین طرف راست ،  دامنه تاثیر ( تعداد اندامهای درگیر ) متفاوت است. به زبان ساده براساس شدت آسیب کورتکس حرکتی ممکن است مشکلات حرکتی فقط مربوط دست  و کل نیم تنه باشد.

1- فلج یک اندام

فلج یک اندام ( به انگلیسی Monoplegia) یا مونو پلژی ، فقط یک اندام از بدن را درگیر می کند. این اندام می تواند یکی از دستان و یا دیگی از پاها باشد. مونوپلژی یکی از انواع بسیار نادر سی پی است.

2- فلج یک طرفه

فلج یک طرفه (به انگلیسی Hemiplegia) یا همی‌ پلژی، یک سمت از بدن را درگیر مشکلات حرکتی می کند. یکی از دلایل شایع فلج یک طرفه، خونریزی مغزی قبل از تولد است. همچنین در فلج همی پلژی حرکات بازو بیشتر مشکل دارد و برخی از افراد مبتلا ممکن هیچگاه نتوانند از آن دست استفاده کنند. حرکات بازو و دست آنها بسیار خشک و سفت است.

3- فلج دو سویه

فلج دو سویه ( به انگلیسی Diplegia ) یا دی‌ پلژی، حرکت دو عضو بدن معمولا پاها را درگیر می کند.  غالبا افراد با سی پی دی پلژی مشکلات کمتری در بالا تنه دارند. فلج مغزی دو سویه معمولا به دلیل زایمان زودرس است.

4- فلج چهار گانه

فلج مغزی چهار گانه به انگلیسی ( Quadriplegia) یا کوادری‌ پلژی ، بر هر 4 اندام بدن تاثیر می گذارد. البته مشکلات پاها بسیار بیشتر از دستان است. در سی پی چهارگانه همچنین محدودیت در کنترل عضلات صوتری دیده می شود. همچنین در برخی از منابع دو نوع دیگر از انواع فلج مغزی را ذکر کرده اند که عبارتند از: فلج سه گانه (Triplegia)  و فلج دو سویه(Double hemiplegia) . فلج سه گانه، سه اندام را درگیر می کند. فلج دو سویه همانند فلج چهارگانه است با این تفاوت که درگیری های دست ها بیشتر از پاها است.

اگر به دنبال راههای درمان فلج مغزی هستید مطالعه این مطالب را به شما پیشنهاد میدهیم:
درمان فلج مغزی ( CP ) | هر آنچه والدین می بایست در درمان سی پی فرزندشان بدانند.

نتیجه گیری

در این نوشته سعی کردیم انواع فلج مغزی یا انواع سی پی را به شما معرفی کردیم. براساس محل آسیب های مغزی چهار نوع cp که شامل: اسپاستیک، آتاکسی، اتتوئید، مختلط هستند را معرفی کردیم.

تشخیص نوع فلج مغزی ار این بابت مهم است که به پیش آگهی درمان و برنامه ریزی پلن درمانی به ما کمک می کند. ما با تشخیص نوع فلج مغزی کودک می توانیم مشکل او را بهتر می شناسیم و درک می کنیم.

گفتیم که انواع فلج مغزی براساس مشکلات تونوس عضلانی قابل تشخیص است. در برخی از انواع سی پی تونوس عضلانی افزایش پیدا می کند( اسپاستیک ) در دائما متغیر است (اتتوئید ).

خواندیم که افراد دارای فلج مغزی آتاکسی در تعادل و حس عمقی مشکل دارند. در نهایت انواع فلج مغزی براساس اندامهای درگیر را ذکر کردیم.

طرح سوال

مادر این نوشته سعی کردیم انواع سوالات شما درباره انواع سی پی را پاسخ بدهیم. ما سعی کردیم نوشتاری ساده و کامل را ارائه بدهیم با این حال اگز هنوز شما سوالی درباره انواع cp دارید بدون نگرانی در قسمت نظرات از ما بپرسید. قول می دهیم سوال شما را در نزدیکترین زمان ممکن پاسخ بدهیم.

منابع :

healthline

cerebralpalsyguide