کاردرمانی برای کودکانی که دارای تاخیر ذهنی و حرکتی هستند مناسب می باشد. در نوع حرکتی، بیماران دارای تاخیر تکامل حرکتی مانند؛ دیر راه رفتن، فلج مغزی، ضعف عضلانی و … هستند. همچنین در نمونه های ذهنی، کودکان دارای مشکل یادگیری،بیش فعالی، کمبود توجه و تمرکز و … می باشند. پزشکان برای هر دو نمونه ذکر شده، کاردرمانی را برای کودک توصیه می کنند.
کاردرمانی مجموعه از فعالیت هاست که موجب بهبود مهارت ها و توانایی های حرکتی، عضلانی و مهارت های ذهنی کودک می شود. به طور کلی هدف از کاردرمانی جلوگیری از پیشرفت بیماری کودک و باز گرداندن توانایی های از دست رفته او می باشد.
با ما همراه باشید تا در این نوشته، مشکلات ذهنی و حرکتی کودکان تاخیری را برای شما شرح دهیم.
فهرست عناوین این نوشته
چه کودکانی نیازمند کاردرمانی هستند؟
کودکانی با مشکلات زیر معمولا در فعالیت روزانه و در محیط هایی مانند خانه، مدرسه و جامعه با چالش هایی رو به رو هستند:
- تاخیر رشدی
- مهارت های حرکتی ظریف
- مهارت های حرکتی درشت
- مهارت حسی و حرکات دهانی
- مهارت های تعامل اجتماعی
- مهارت های بازی
- پردازش حسی
- پردازش بینایی
- اختلال یادگیری
در ادامه مشکلات ذکر شده را با هم بررسی می کنیم:
1- تاخیر رشدی
تاخیر رشدی به این معنی است که کودک مهارت های را متناسب با سن خود کسب کند. اگر کودک این مهارت ها را متناسب با سن خود نداشته باشد، دارای تاخیر رشدی می باشد. با این وجود تاخیر رشدی بیش از آن که در یک مهارت باشد، می تواند در ترکیبی از مهارت ها ی مختلف باشد. این نوع تاخیر ممکن است انواع مختلفی داشته باشد. مانند زبان و مهارت های کلامی، مهارت های حرکتی و مهارت های هیجانی و اجتماعی.
بچه های دارای تاخیر رشدی نیازمند کاردرمانی می باشد .اگر کودک شما علائم ذیل را داشته باشد دارای تاخیر رشدی است:
- تاخیر در سینه خیز رفتن، غلت زدن، نشستن و راه رفتن
- عدم کسب مهارت های بازی و مهارت های اجتماعی متناسب با سن کودک
- مشکل در یادگیری (یادگیری در این کودکان متناسب با سن شان نمی باشد).
کاردرمانی برای کودکان با تاخیر رشدی توصیه می شود. در طیف دیگر، درمان کودکان دارای تاخیر رشدی، گفتار درمانی و درمان های فیزیکی می باشد.
مجله توانبخشی هوش کالا لیست مراکز کاردرمانی در کشور را به همراه آدرس و تلفن تماس، برای خانواده های عزیز فراهم کرده است:
مراکز کاردرمانی | لیست کامل کلینیک های کار درمانی کشور
2- مهارت های حرکتی ظریف
مهارت های حرکتی ظریف حرکات ریزی هستند که به وسیله انگشتان دست، لب ها و زبان ساخته می شوند. مانند نگه داشتن اشیاء کوچک یا برداشتن یک قاشق. اگر فرزند شما با این حرکات ریز درگیر باشد، ممکن است در مهارت های حرکتی ظریف دارای تاخیر باشد. این تاخیرها اغلب در موارد ذیل خود را نشان می دهند:
- دستکاری اسباب بازی ها و پازل ها
- نگه داشتن یک قاشق
- استفاده از ظروف و وسایل در زمان سنی مناسب
- استفاده از قیچی
- بستن زیپ دکمه ها و بند کفش
- مشکل در رنگ آمیزی، نقاشی و کپی کردن شکل ها
- ناتوانی در شکل دهی به حروف و اعداد
کودکانی که با وظایف و بازی های که نیاز به مهارت های حرکتی ظریف دارند درگیر هستند نیازمند کاردرمانی می باشند.
همان طور که اشاره شد؛ کودکان دارای تاخیر در مهارت های حرکتی ظریف، قادر نیستند به خوبی از ماهیچه های کوچک خود استفاده کنند. بنابراین کارهای مانند نگه داشتن مداد رنگی با انگشتان دست برای آن ها نیاز به دقت و توجه زیادی دارد.
3- مهارت های حرکتی درشت (قدرت، تعادل، حرکت)
مهارت های حرکتی درشت به ما کمک می کنند تا دست ها، پاها و سایر قسمت های بدنمان را هماهنگ حرکت دهیم. مشکل در این حرکات مربوط به ماهیچه های درشت و تسلط بر مهارت های مانند راه رفتن، لگد زدن و بالا رفتن از پله ها می باشد. همچنین در حرکت، قدرت یا تعادل تاخیر دارند و ناهماهنگ ظاهر می شوند. این کودکان احتمالا در موارد زیر با مشکل مواجه می شوند:
- بالا و پایین رفتن از پله ها در یک زمان سنی مناسب
- عدم هماهنگی در دو طرف بدن
- مشکل در درک مفاهیم چپ و راست
- تاخیر در نقاط عطف رشدی ( نشستن، راه رفتن، دویدن و پریدن )
- ضعف تعادلی
برنامه کاردرمانی برای کودکان دارای تاخیر در مهارت های حرکتی درشت می تواند شامل: افزایش قدرت میان تنه، تعادل و هماهنگی، قدرت و استقامت و … باشد.
4- پردازش بینایی
پردازش بینایی فرایندی است که به ما کمک می کند تا آنچه را که می بینیم بتوانیم درک کنیم. مغز اطلاعات بینایی را به شیوه های مختلفی پردازش می کند. ضعف در هر قسمت از پردازش بینایی می تواند موجب مشکلات عملکردی مرتبط با بینایی گردد. اگر فرزند شما در یکی از موارد زیر مشکل داشته باشد، ممکن است دچار اختلال پردازش بینایی باشد:
- مشکل در تشخیص فاصله و اندازه حروف
- کپی کردن اشکال و حروف
- ردیابی بینایی و عبور از خط میانی بدن
- پیدا کردن یک شی در میان اشیاء دیگر
- کپی کردن از یک تابلو یا نوشته ای دیگر
- مشکل در درک مفهوم چپ و راست
- گم کردن محل کلمات در هنگام خواندن یا کپی کردن
کودکان با اختلال پردازش بینایی نیازمند مراجعه به کاردرمانی می باشند. برنامه کاردرمانی برای کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است استفاده از دو رویکرد باز توانی و تطابقی باشد.
پیشنهاد می کنیم علاوه بر کاردرمانی، برای بررسی های بیشتر به مراکز بینایی سنجی نیز مراجعه کنید.
لیست مراکز بینایی سنجی و اپتومتری کشور |خدمات عینک طبی
5- مهارت ها ی حسی و حرکاتی دهانی
مهارت های حسی و حرکاتی دهانی یعنی توانایی کنترل حرکات عضلانی در ناحیه صورت و دهان، مانند لب ها، فک، زبان و عضلات سقف دهان. ممکن است مشکلات حسی و حرکتی دهان در یکی از موارد زیر باشد:
- جویدن غذا با قسمت جلوی دهان به جای قسمت عقب دهان
- آب ریزش بیش از حد دهان
- مشکل استفاده از فنجان و نی در سن مناسب
- خستگی پس از غذا خوردن
- نوشیدن یا جویدن بیش از حد مواد غذایی یا مایعات
کودکان دارای تاخیر در مهارت های حسی و حرکتی دهانی نیازمند کار درمانی می باشند. بنابراین کاردرمانی برای این کودکان نیز توصیه می شود.
در صورت مشاهده مشکلات کلامی در کودک علاوه بر کاردرمانی برای بهبود شرایط ذکر شده به یک گفتاردرمانگر نیز مراجعه کنید. مراکز گفتاردرمانی در شهر خود را از طریق لیست زیر پیدا کنید:
مراکز گفتار درمانی | لیست کلینیک ها و مراکز گفتاردرمانی کشور
6- پردازش حسی
پردازش حسی درک اطلاعاتی است که ما از طریق حواس پنجگانه (دیداری، شنیداری، لامسه، بویایی و چشایی) دریافت می کنیم. افراد مبتلا به اختلال پردازش حسی، اطلاعات حسی را به خوبی از محیط دریافت می کنند. ولی این اطلاعات به خوبی در مغز آن ها ادراک نمی شود. کودک شما ممکن است بیش از حد به چیز های اطرافش حساس باشد و علائم زیر را نشان دهد:
- واکنش پذیری بیش از اندازه حساس به صدا ، لمس و یا حرکت
- حساسیت کم نسبت به حس های خاص ( به عنوان مثال تحمل درد زیاد ، متوجه زخم و یا کبودی نمی شود)
- پیوسته در حال حرکت ، پریدن ، انداختن
- حواس پرتی بر اثر محرک های بینایی و یا شنوایی
- دشواری در کنار آمدن با تغییرات
کاردرمانی برای کودکان دچار اختلال پردازش حسی نیز مناسب می باشد.
7- مهارت های تعامل اجتماعی
این مهارت ها به ما کمک می کنند تا روحیه و احساسات درونی خود و دیگران را بشناسیم و برخورد متناسب با آن ها را داشته باشیم. رشد انسان مخصوصا در سال های اولیه زندگی بدون برخوردهای اجتماعی غیر ممکن یا بسیار ضعیف می باشد. اگر کودک شما علایم زیر را نشان دهد ممکن است مهارت های اجتماعی او تاخیر داشته باشد:
- دشواری تعامل با خانواده و همسالان
- سختی سازگاری با محیط های جدید
- تاخیر در مهارت های زبانی
- تمرکز بیش از حد روی یک موضوع ( به عنوان مثال : فضا ، جهان ، دایناسورها ، قطارها )
- مشکل در تعامل با محیط مدرسه
برنامه کاردرمانی برای کودکان دارای تاخیر در مهارت های اجتماعی می تواند بازی درمانی و … باشد.
8- اختلالات یادگیری
این اختلال به معنی نارسایی در یک یا چند فرایند روانشناختی در زمینه فهمیدن و به کار بردن زبان اعم از کلامی و نوشتاری می باشد. این نارسایی ها ممکن است در زمینه گوش کردن، فکر کردن، صحبت کردن، حساب کردن و … بروز نماید.
اگر فرزند شما با یکی از موارد ذیل به چالش کشیده شود نیازمند مراجعه به کار درمان هستید :
- مشکل در توجه و تمرکز در مدرسه
- حواس پرتی (به راحتی دچار حواس پرتی می شود )
- بیش فعالی و یا انرژی کم
- مشکل در یادگیری مطلب جدید
- خستگی سریع در انجام تکالیف مدرسه
- مشکل در خواندن و نوشتن
کاردرمانی برای کودکان با اختلال یادگیری مناسب می باشد. پس به محض مشاهده این علائم به یک کار درمانگر مراجعه نمایید.
کودکان مبتلا به اختلال یادگیری، معمولا از لحاظ هوشی مشکلی ندارند. ظاهری طبیعی دارند، با همسالان خود و سایرین ارتباط برقرار میکنند. اما به دلیل نقص در راه های پردازش اطلاعات در مغزشان عملکرد ذهنی پایینی را نشان می دهند.
9- مهارت های بازی
مهارت های هستند که به کودک کمک می کنند تا محیط اطرافش را بشناسد و درک کند. کودک با این مهارت ها می تواند اعتماد به نفس خود را به دست آورد. راه حل مشکل را یاد بگیرد. همچنین مهارت های اجتماعی را از طریق بازی توسعه دهد.
اگر کودک شما علائم زیر را نشان می دهد ممکن است در این مهارت ها دچار تاخیر باشد :
- نیاز به کمک بزرگترها در شروع بازی
- مشکل در انجام بازی های تقلیدی
- شرکت در بازی های تکراری برای مدت زیاد
- پریدن از یک فعالیت به فعالیت دیگر
- عدم شرکت در بازی با همسالان، خواهر یا برادر
- مشکل با مفاهیمی مانند شریک شدن یا پس دادن در جریان بازی
کاردرمانی برای کودکان که در مهارت های بازی مشکل دارند توصیه می شود.
لازم به ذکر است که کودکان در این مهارت ها به طور متفاوت رشد می کنند. اگر کودک شما در یکی از این مهارت ها مشکل داشته باشد، نمی تواند به معنای مشکل جدی باشد. ولی اگر شما در این مورد نگرانی دارید می توانید به یک کاردرمانگر مراجعه نمایید.
جمع بندی
در این نوشته ما سعی کردیم تاخیر های ذهنی و حرکتی کودکان را شرح دهیم. همچنین بیان کردیم که اگر فرزند شما در یکی از این مهارت ها تاخیر و یا اختلال داشته باشد ، کودک شما نیازمند کاردرمانی می باشد. کاردرمانی برای کودکان تاخیر ذهنی و حرکتی به خانواده ها توصیه می شود.
از طریق قسمت دیدگاه می توانید سوالات و نظرات خود را با کارشناسان ما در میان بگذارید. در اولین فرصت حتما پاسخگوی شما خواهند بود.