اوتیسم یا درخودماندگی ( Autism) نوعی اختلال دوران کودکی است که بر ارتباط و تعاملات اجتماعی فرد تاثیر مخرب می گذارد. اگر چه علائم اوتیسم در کودکان متنوع و زیاد است ولی مهمترین علامت و مشکل این کودکان ، مشکلات ارتباطی با دیگران است. غالبا می توان علائم اتیسم را پیش از سه سالگی مشاهده کرد. علت این اختلال هنوز کاملا مشخص نشده است. در این نوشته می خواهیم از صفر تا صد به زبان ساده بگوییم که اوتیسم کودکان چیست ؟. با ما همراه باشید.
فهرست عناوین این نوشته
اوتیسم کودکان چیست ؟
اوتیسم یا اختلال طیف اوتیسم به انگلیسی ( autism spectrum disorder (ASD) ، اختلال رشد در عملکرد مغز است که طیف وسیعی از علائم و مشکلات را ممکن است برای فرد به همراه داشته باشد. کودک دارای اتیسم در سه بخش زیر بیشترین مشکلات را دارد :
- ضعف در مهارت های اجتماعی ( تمایل و علاقه ارتباط داشتن با دیگران .)
- رفتارهای تکراری
- مشکلات کلامی و زبانی
این اختلال در پسران شایع تر از دختران است. مرکز بیماری های امریکا تخمین زده است که از هر 54 کودک ، یک کودک به جزو طیف اوتیسم است. وضعیت اقتصادی ، اجتماعی ، سبك زندگی و سطح تحصیلات والدین نقشی در بروز اوتیسم ندارد.
از انجائیکه علائم این اختلال بصورت یک طبف متنوع است هر کودک شرایط و علائم منحصر به خود را دارد. در حالیکه برخی از کودکان ممکن است مشکلات شدید گفتار و زبان داشته باشند و نتوانند از کلام استفاده کنند. برخی دیگر می توانند به راحتی کلمه و جمله بیان کنند. هر کودک دارای اتیسم ، نقاط ضعف و نقاط قوت ، منحصر به خودش را دارد.
علائم اوتیسم
علائم اوتیسم معمولا بین 2 تا 3 سالگی بطور واضح دیده می شود. با این حال ، در بعضی موارد، می توان آن را در 18 ماهگی ( نشانه های اوتیسم در کودک یک ساله و نیمه ) نیز تشخیص داد. این علائم در کودکان و نوزادان در پایین آورده شده اند. قبل ذکر این علائم ضروری است بدانید که این علائم احتمالی است و ممکن است کودکی برخی از این علائم را داشته باشد و دارای اتیسم نباشد.
نوشته پیشنهادی : اوتیسم در چه سنی مشخص می شود ؟
علائم اوتیسم زیر دو سال
در کنار تمامی موارد بالا ، نباید فراموش کرد که هسته اصلی مشکل اتیسم مشکلات ارتباطی است. در زیر برخی از نشانه های اوتیسم زیر دو سال (علائم اتیسم در نوزادان ) را می بینید:
- در 6 ماهگی ، هیچ گونه لبخند اجتماعی با دیگران ندارد. علائمی مانند ( حالات چهره و.. ) ناشی از عکس العمل و ارتباط برقرار کردن با دیگران از خود نشان نمی دهد.
- در 6 ماهگی تماس چشمی ( چشم در چشم هم نگاه کردن ) محدود و کمی دارند. و یا اصلا ندارند.
- در 9 ماهگی ، هیچ گونه ارتباط صوتی ، غیر کلامی و اشاره ای با دیگران ندارند.
- تا 12 ماهگی صداسازی های نظیر با با دادا ماما گاگا و .. ندارند.
- تا 12 ماهگی از ژست ها برای برقراری ارتباط استفاده نمی کند. ژستها نظیر نشان دادن یک شی ، درخواست کردن و بای بای کردن را با دیگران انجام نمی دهند.
- در 16ماهگی هیچ واژه بیانی ندارند.
- در دوسالگی جملات معنا و با هدف دو کلمه ای را بکار نمی برند.
ذکر علائم اوتیسم کودکان صرفا می تواند برای ما بعنوان هشداری تلقی شود و نمی توان با این نشانه های تشخیص قطعی بدهیم. خواندن این علائم صرفا به شما کمک می کند تا زودتر به متخصص مربوطه مراجع کنید.
نشانه های اوتیسم زیر دو سال با برخی از مشکلات معمول مشابه است و نمی توان با دیدن یکی از این علائم تشخیص اتیسم در نوزادان داد. اگر کودک شما یکی از علائم فوق را داشت به متخصص مربوطه ( گفتار درمانگر و یا روانپزشک ) مراجعه کنید.
کودکان دارای اتیسم ، در ارتباطات گفتاری و غیر گفتاری ، تعاملات اجتماعی ( ارتباطات برقرار کردن با دیگران و.. ) و فعالیت‌های مربوط به بازی ، مشکلاتی را دارند. این اختلال، ارتباط با دیگران و دنیای خارج از خودشان را دشوار می کند.
در بعضی موارد رفتارهای خودآزارانه و پرخاشگری نیز دیده می‌شود. در این کودکان حرکات تکراری (دست زدن، پریدن) ، پاسخ‌های غیرمعمول به رفتار دیگران ، وابستگی به اشیا یا مقاومت در مقابل تغییر در روال و برنامه روزانه شان دیده می شود.
کودکان دارای اتیسم ممکن است در حواس پنج گانه (بینایی، شنوایی، بساوایی، بویایی و چشایی) نیز حساسیت‌های غیر طبیعی دیده شود. برای نمونه ممکن است نسبت به بوها حساسیت بالایی داشته باشند و یک بوی ملایم ، انها را خیلی اذیت کند.
نوشته پیشنهادی : علائم واضح اوتیسم
نشانه های کلی اوتیسم
این نشانه های اتیسم ممکن است در اوتیسم بزرگسالان نیز دیده شود. همانطور که قبلا گفتیم نشانه های اوتیسم برای ما جنبه هشدار دهنده دارند و برای تشخیص قطعی می بایست به متخصص مربوطه مراجعه کنیم.
- پرهیز ار تماس چشمی با دیگران و ترجیح دادن به تنهایی
- مشکل در شناسایی و درک احساس دیگران ( نمی تواند متوجه شود که فرد مقابل هم اکنون خسته ، ناراحت ، مشتاق و یا دلزده است )
- هنوز در ارتباط غیر کلامی مانده است و یا در رشد و استفاده از گفتار تاخیر دارد.
- بارها و بارها کلمات و جملات را تکرار می کند(اکولالیا )
- با تغییرات چزئی در روال روزمره و محیط کار و خانه اش ناراحت می شود.
- دارای علائق کم و محدودی است.
- علاقه زیادی به رفتارهای تکراری نظیر تکان دادن و چرخیدن اشیا دارد.
- حساسیت بسیار بالایی برخی از رنگ ها ، بوها و صدا نشان میدهد.
راهکارهای درمانی اوتیسم
اوتیسم کودکان یک مشکل مادام العمر است و در تمام زندگی فرد همراه او است. گفتیم که هیچ دو کودک دارای اوتیسم که کاملا شبیه هم باشند. بنابراین تمرکز درمان در ابتدا بر شناخت کودک و ارزیابی مهارتها و مشکلات او است. براساس نتیج ارزیابی ، کودک خدمات مورد نیاز را دریافت می کند.
برای کاهش مشکلات ناشی از ضعف در مهارتهای اجتماعی و همچنین افزایش مهارتهای ارتباطی و کلامی کودک نیاز به استفاده از خدمات گفتاردرمانی دارد. متخصص گفتاردرمانی ( آسیب شناس گفتار و زبان ) براساس وضعیت کودک برنامه درمانی طراحی می کند. این برنامه می تواند در ابتدا شامل افزایش تماس چشمی ، کمک به ارتباط برقرار کردن کودک ، افزایش صداسازی های کودک و در نهایت کمک به استفاده از کلمات و جملات در برقراری ارتباط باشد.
نوشته پیشنهادی : نقش گفتاردرمانی در اوتیسم
متخصص کاردرمانی ( کاردرمانگر ) بدنبال این است که کودک در نهایت استقلال لازم در انجام امور روزمره را بدست بیاورد. کاردرمانگر مهارت بازی کودک ، پاسخ کودک به محرک ها ، محدوده صبر و توجه ، مهارتهای حرکتی و رفتارهای ازاردهنده کودک را ارزیابی می کند. کاردرمانگر پس از ارزیابی بدنبال اجرای اهداف زیر است :
- فعالیت های جسمانی برای توسعه مهارت های حرکتی
- مهارت های بازی برای کمک به تعادل و تعامل
- مهارت های توسعه ای مانند مسواک زدن و شانه کردن موها
- برنامه های سازگاری مانند کنار آمدن با تغییر و تحول
نوشته پیشنهادی : فواید کاردرمانی در اوتیسم
کودک دارای اوتیسم برای کاهش مشکلات و عوارض اختلالی که دارد می بایست رفتارهای سودمند را یاد بگیرد و رفتارهای مضر را حذف یا کاهش بدهد. این هدف از طریق روش درمانی aba ممکن است . این روش مبتنی بر تحقیقات علمی و ثابت شده ای است که به کودکان دارای اوتیسم در یادگیری رفتارهای سودمند کمک می کند. همچنین می توان از این روش برای کاهش و یا حذف رفتارهای مخرب ( مانند خودزنی و..) کمک گرفت.
متخصص aba برای تغییر رفتارهای کودک، از تکنیک های مختلفی استفاده می کند. این تکنیک ها براساس ویژگی ها کودک انتخاب می شوند. aba براساس روش تقویت مثبت رفتار به تغییر رفتار کودک می کند. روش تقویت مثبت تقریبا همان روش متداول پاداش دادن است. بدین معنا که هدف اصلی آن تکرار رفتار است.
نوشته پیشنهادی : روش درمانی aba چیست ؟
در مباحث پزشکی ، برخی از موارد مداخلات و درمان ها برای کاهش محدودیتها و عوارض ان بیماری است. کودکی است که کم شنوا است با دریافت سمعک ، مشکل اصلی کم شنوایی یعنی مشکلات اربتاطی اش حل خواهد شد. در درمان اوتیسم کودکان نیز همین مباحث مطرح است. مداخلات گفتار درمانی و کادرمانی به خصوص اگر این مداخلات در سن پایین باشد بسیاری عوارض و مشکلات همراه اتیسم بر طرف خواهد شد. ارزیابی دقیق گفتار درمانگر از رفتارهای اجتماعی کودک از تعاملات اجتماعی اش نقش بسیار اساسی در درمان اوتیسم ( کاهش مشکلات ) ایفا می کند.
برای تشخیص و درمان اوتیسم به کجا مراجعه کنم ؟
ارزیابی گفتار درمانگر و کاردرمانگر در تشخیص اتیسم بسیار کمک کنننده و ضروری است. آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمانگر) تنها متخصص برای ارزیابی و درمان مشکلات گفتار و زبان و ارتباطی است. همانطور که در بالا خواندیم ، هسته اصلی مشکلات اتیسم در کودکان مشکلات ارتباطی است. همچنین کاردرمانگر برای رفع مشکلات حسی و پردازش های حسی نیز کمک بسیاری می کند. لیست مراکز گفتار درمانی و مراکز کاردرمانی به شما کمک خواهد کرد تا درمانگر خود را در شهر خود انتخاب کنید.
جمع بندی و بحث داغ :
ما در این نوشته سعی کردیم به زبان ساده به شما پاسخ بدهیم که اوتیسم کودکان چیست؟ چه مشکلاتی دارد و چه نشانه هایی دارد. ما سعی کردم این نوشته را به زبان ساده برای شما والدین بنویسم. اگر در این رابطه هنوز سوال ، نقد یا دیدگاهی دارید نگران نباشید در قسمت نظرات با ما مطرح کنید تا در سریع ترین زمان ممکن به شما پاسخ بدهیم.
برخی از منابع :
اتیسم دانشگاه علوم پزشکی فسا