تعریف
بیماری آنسفالیت یا التهاب مغز (به انگلیسی : Encephalitis)، به التهاب غشاهای احاطه کننده مغز و نخاع اشاره دارد. این بیماری موجب بروز مشکلات مغزی و اختلال عملکرد در ستون فقرات می شود. شایع ترین نوع آن ” آنسفالیت ویروسی ” می باشد. در این نوع ویروس خود را از طریق خون به مغز می رساند و در عملکرد آن اختلال ایجاد می کند.
بیماری آنسفالیت با گرم شدن هوا در مناطقی که دارای حشراتی مانند کک هستند، افزایش پیدا می کند. این بیماری می تواند بسیار خطرناک و مرگ آفرین باشد. بیشتر اوقات قربانیان آنسفالیت افراد مسن و کودکان یا به طور کلی افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند هستند.
در بیماری های سفلیس، هاری و مالاریا نیز احتمال آنسفالیت وجود دارد. بیماری آنسفالیت چون از بیماری های ثانویه ویروسی می باشد، می تواند رده های مختلفی داشته باشد. همچنین عدم تعادل در راه رفتن تا کما و مرگ را نیز در پی خواهد داشت.
بیماری آنسفالیت جزء بیماری های نادر است که تقریبا 0.5 از هر 100000 نفر به آن مبتلا می شوند.
فهرست عناوین این نوشته
علل بیماری آنسفالیت
علت اصلی بروز بیماری آنسفالیت معمولا ناشناخته است. ولی مهم ترین عامل بروز این بیماری، عفونت ویروسی می باشد. ویروس های که باعث بروز سایر بیماری ها می شوند عبارتند از: فلج اطفال، تب خال، سرخک، آبله مرغان، هپاتیت عفونی و تبخال. بیماری آنسفالیت ممکن است در طول یا بعد از عفونت ناشی از این بیماری ها رخ دهد.
از دیگر علل بیماری آنسفالیت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سن بالای 60 سال
- مسمومیت با سرب
- واکنش نسبت به واکسن
- سرطان خون
- وجود بیماری های از بین برنده مقاومت بدن
- محیط زندگی شلوغ یا غیر بهداشتی
- آلودگی با ویروس ایدز
- وجود پشه ها یا سایر حشرات ناقل این نوع ویروس
واکسنیه نشدن در برابر بیماری هایی مانند: سرخک، اوریون، آبله مرغان، بیماری فلج اطفال و ابتلا به سرطان می تواند احتمال ابتلا به بیماری آنسفالیت را افزایش دهد.
علائم بیماری آنسفالیت
علائم بیماری آنسفالیت در نوع خفیف آن عبازتند از:
- سردرد
- تب
- کمبودی اشتها
- کمبود انرژی
- احساس بیماری کلی
در حالت شدیدتر بیماری آنسفالیت، فرد دچار تب شدید شده و علائم مربوط به سیستم عصبی مرکزی را تجربه خواهد کرد، که شامل موارد ذیل است :
- تشنج
- سردردهای پی درپی
- خشک شدن گردن
- گیجی
- تغییر درشخصیت
- مشکل شنوایی و گفتاری
- حالت تهوع و استفراغ
- توهم
- گم گشتگی
- اختلال در راه رفتن
از آن جایی که علائم آنسفالیت شبیه علائم بیماری های دیگر می باشد، پس توصیه می شود جهت تشخیص به پزشک مراجعه نمایید.
اختلال های گفتاری و زبانی
مشکلاتی که در زمینه گفتار و زبان برای بیماران مبتلا به آنسفالیت به وجود می آید :
- مشکلاتی در زمینه سازماندهی گفتار
- کاهش مهارت های ارتباطی و گفتاری با گذشت زمان
- مشکلاتی در زمینه به کار گیری واژه های ارتباط دهنده مانند حروف ربط
- اختلال گفتار فلجی آتاکسیک
در صورت مشاهده مشکلات گفتاری و زبانی به مراکز گفتار درمانی مراجعه کنید. برای دسترسی راحت به آدرس و تلفن مراکز گفتار درمانی در شهر خود روی لینک زیر کلیک کنید: مراکز گفتار درمانی | لیست کلینیک ها و مراکز گفتاردرمانی کشور
ارزیابی ها در زمینه اختلال گفتار و زبان
یک آسیب شناس گفتار و زبان، ارزیابی های زیر را در بیماران مبتلا به بیماری آنسفالیت انجام می دهد:
- آزمون بازنگری شده واژگان تصویری پیبادی ( PPVT-R )
- ارزیابی اختلال گفتار فلجی
- آزمون ارزیابی بالینی عملکردهای زبانی.
تشخیص بیماری آنسفالیت
برای تشخیص بیماری آنسفالیت پزشک ممکن است آزمایشات زیر را انجام دهد:
– آزمایشات تصویری: مثل سی تی اسکن یا MRI ، برای تشخیص التهاب مغز ، خونریزی یا سایر مشکلات و ناهنجاری ها.
– آزمایش خون: برای تایید وجود باکتری یا ویروس در خون و این که آیا فرد در واکنش به میکرب ، پادتن ترشح کرده است یا خیر.
– الکتروسفالوگرام( EEG )؛ پیام های الکتریکی مغز را برای تشخیص امواج غیر عادی مغز ثبت می کند.
– سوراخ کردن کمر: که در آن مایع مغزی نخاعی به منظور بافت علائم عفونت بررسی می شود.
– آزمایش خلط: این آزمایش بر روی خلط خارج شده از ریه ها و دهان از طریق سرفه انجام می شود. تست خلط معمولا برای تعیین عفونت های مجاری تنفسی بدن انجام می شود.
– بیوپسی مغزی: یکی دیگر از راه های تشخیص بیماری آنسفالیت بیوپسی مغزی می باشد. در این روش نمونه ای از مغز آسیب دیده کودک از بدن او خارج و مورد ارزیابی قرار می گیرد.
شیوه های درمان و مداخله
برای مقابله با بیماری آنسفالیت خفیف، تنها سیستم ایمنی افراد کافی است. با کمی استراحت و نوشیدن مایعات فراوان و رژیم غذایی سالم، سلامتی خود را به دست می آورند. ولی در موارد دیگر به مراقبت های بیمارستانی نیاز می باشد. پزشکان به دقت فشار خون، ضربان قلب، تنفس و وضعیت مایعات بدن را بررسی می کنند تا از التهاب مغز جلوگیری نمایند.
همچنین می توان از داروهای ضد ویروسی برای درمان برخی از انواع آنسفالیت به ویژه نوعی که از طریق ویروس تبخال ایجاد می شود، استفاده کرد. به علاوه از داروهای مثل استامینیوفن برای درمان تب و سردرد نیز استفاده می شود. در صورتیکه بیمار دچار تشنج بشود، می توان بامصرف داروهای ضد تشنج آن را درمان کرد.
اگر تخریب مغزی شدید شده باشد. بیماری آنسفالیت می تواند منجر به مرگ شود. نوزادان کمتر از یک سال و بزرگسالان پیرتر از 55 سال در بالاترین خطر مرگ آنسفالیت قرار دارند.
پیشگیری
در بیماری آنسفالیت، می بایست از بیماری هایی که باعث ایجاد آن می شوند پیشگیری کرد. موارد ذیل برای جلوگیری از ابتلا به بیماری آنسفالیت توصیه می شود:
- خودداری از تماس با هر بیمار دچار آنسفالیت
- مراجعه فوری به پزشک در صورت وجود هر نوع عفونتی در بدن ( خصوصا عفونت های ویروسی که در بالا ذکر کردیم )
- جلوگیری از گسترش عفونت در بدن
- واکسنیه کردن کودکان
- جلوگیری از تماس کودکان با خاک ، برگ و پوشش های گیاهی
- استفاده از مواد دافع حشرات در مناطق پر حطر
اکتر افراد مبتلا به بیماری آنسفالیت بهبودی کامل از بیماری پیدا می کنند. اما در 1 درصد به پایین از مبتلایان این بیماری، التهاب مغز می تواند منجر به تخریب دائمی مغز و مشکلات ماندگاری شود. این مشکلات می تواند؛ ناتوانی هایی در یادگیری، مشکلات گفتار از دست رفتن حافظه و فقدان کنترل عضلانی باشد.
جمع بندی:
در این مقاله بیماری آنسفالیت را با همه ی علل، علایم و درمان تشریح کردیم. توضیح دادیم که این بیماری به معنی التهاب حاد بافت مغز است ،و شایع ترین نوع آن عفونت ویروسی می باشد. به گونه ای که ویروس خود را از طریق خون به مغز می رساند و در عملکرد آن اختلال ایجاد می کند. پیشنهاد می کنیم در صورت مشاهده علائم گفته شده به پزشک متخصص مراجعه کنید.
برای ارتباط با کارشناسان مجله توانبخشی هوش کالا از طریق قسمت دیدگاه برای ما کامنت بگذارید. حتما پاسخگوی شما خواهیم بود.