بیماری ام اس (MS) چیست؟ | علائم، علل، درمان

بیماری ام اس، یک عامل ناتوان کننده سیستم عصبی است. در این بیماری، سیستم ایمنی با حمله به رشته های محافظ سیستم عصبی، باع اختلال در ارتباط بین مغز وبقیه بدن می شود. ما در این نوشته قصد داریم به تعریف جامع بیماری ام اس بپردازیم. با ما همراه باشید.

تعریف بیماری ام اس

مالتتیپل اسکلروزیس یا MS  ( به انگلیسی Multiple Sclerosis ) یک بیماری مزمن است که بر مغز، نخاع و اعصاب چشم اثر مخرب می گذارد. نتیجه این اثر مخرب میتواند سبب مشکلاتی در تعادل، بینایی، کنترل عضلات و دیگر عملکردهای اساسی فرد مبتلا به ام اس شود.

میزان اثرگذاری این بیماری در افراد مختلف یکسان نیست. برخی از افراد مبتلا به ام اس مشکلات خفیفی دارند و ممکن است نیاز به درمان جدی نداشته باشند. در مقابل برخی دیگر مشکلات شدیدتری را به خاطر این بیماری تحمل می کنند.

مالتیپل اسکلروزیس زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی به پوشش چربی مانند به نام ” میلین ” حمله می کند. میلین ها اطراف اعصاب ما قرار گرفته اند و از آنها محافظت می کنند. بدون این پوشش ها، اعصاب ما آسیب می بینند و بخوبی کار نمی کنند.

در یک سیم برق، وجود روکش پلاستیکی و عایق ضروری است. اگر به هر دلیل این روکش ها آسیب ببینند سیم برق و اتصالات آنها بخوبی عمل نمی کنند و مشکلاتی در سیستم برق کشی ساختمان بوجود خواهد آمد.

علائم MS

آسیب هایی که سیستم ایمنی به این غلاف وارد می کند سبب مشکلاتی در ارسال پیام های عصبی به بدن و همچنین دریافت حس های مختلف از طریق اعصاب می شود. در نتیجه فرد مبتلا به بیماری MS ممکن است مشکلاتی شبیه موارد زیر را تجربه کند:

• مشکل در راه رفتن
• احساس خستگی
• ضعف و یا اسپاسم ( سفتی ) عضلات
• تاری دید و یا دوبینی
• بی حسی و احساس گزگز
• مشکلات جنسی
• مشکلاتی در کنترل مثانه و روده
• احساس درد
• احساس افسردگی
• مشکلاتی در تمرکز و حافظه

اولین علامت های ام اس معمولا بین سنین 20 تا 40 سالگی خود را نشان می دهد. بیماری MS  به چند شکل خود را نشان می دهد. گاهی به شکل رفت و برگشنی است بدین شکل که ممکن است برای مدتی علائم بروز نکند و دوباره عود کنند. در مقابل در برخی از افراد علائم برگشتی نیستند و به مرور زمان وضعیت بدتر شود. اما در سالهای اخیر، محققان به درمانهایی برای جلوگیری از عود بیماری و پیشرفت آن دست پیدا کرده اند.

افراد مبتلا به ام اس می توانند برای بهبود مهارت های حرکتی و بررسی بیشتر مشکلات بینایی به مراکز کاردرمانی و بینایی سنجی مراجعه کنند. از طریق لینک زیر به راحتی به این مراکز دسترسی پیدا میکنید:
مراکز کاردرمانی | لیست کامل کلینیک های کار درمانی کشور
لیست مراکز بینایی سنجی و اپتومتری کشور |خدمات عینک طبی

علت بیماری ام اس

حقیقتا پزشکان هنوز نمی توانند با اطمینان به شما بگویند که علت بیماری MS چیست؟. البته آنها مواردی را پیدا کرده اند که بروز ماتیپل اسکلروزیس می توانند نقش داشته باشند. مثلا آنها می دانند که افرادی که ژنهای مشخصی را دارند احتمال بروز MS در آنها بیشتر است. همچنین یافته هایی نشان داده که مصرف دخانیات احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.

برخی از افراد هم پس از ابتلا به برخی از بیماری های ویروسی، دچار بیماری ام اس شده اند. این ویروس ها معمولا سبب مشکلاتی در سیستم ایمنی فرد مبتلا شده اند. قبلا گفتیم که متهم ردیف اول این بیماری سیستم ایمنی است. حالا دانشمندان در حال کسب اطلاعات بیشتری در رابطه با ارتباط بین ویروس ها و ms هستند.

برخی از مطالعات نیز نشان داده اند که ویتامین D، که از خورشید جذب بدن می شود در بهبود عملکرد سیستم ایمنی موثر است و می تواند به پیشگیری از ام اس کمک کند. بر این اساس در معرض نور خورشید بودن می تواند میزان ابتلا به این بیماری خود ایمنی را کاهش بدهد.

تشخیص

به دلیل اینکه علائم این بیماری با بسیاری بیماری های نورلوژیکی مشابه است تشخیص ام اس حقیقتا سخت است. اگر شما نگران هستید که ام اس داشته باشید می بایست به یک متخصص نورولوژیست مراجعه کنید. متخصص نورولوژی بر اساس مجموعه از فاکتورها به بیماری MS مشکوک می شود.

در ابتدا متخصص نورولوزی در سابقه بیماریهای که خود و اعضای خانواده تان داشته از شما سوال می پرسد سپس یکسری آزمایشات کلیدی برای تشخیص آسیب اعصاب مغز ، نخاع و چشم شما برروی شما انجام می دهد.

آزمایشات تکمیلی برای تشخیص قطعی در مراحل بعدی قرار می گیرد. ترتیب این آزمایشات برای همه پزشکان یکسان نیست با ابن وجود معمولا تشخیص MS از طریق آزمایشات زیر ممکن است:

• آزمایش خون برای اینکه مطمئن شود بیماری شما سایر بیماریهای مشابه مولتیپل اسکلروزیس نیست. ( برخی از بیماریها مانند بیماری لایم، ایدز در مواردی علائم مشابه ای دارند که از طریق آزمایش خون تشخیص داده می شوند )
• بررسی اعصاب مربوط به تعادل، هماهنگی و بینایی از طریق انجام حرکات مشخص
• انجام MRI
• آنالیز مایع مغزی نخاعی ( CFS ) مغز و نخاع در یک مایع قرار دارند. سوراخ کردن کمر یا پونکسیون کمری روشی است که پزشکان اقدام به برداشتن و آزمایش مقداری از این مایع، به نام مایع مغزی نخاعی (CSF) می کنند. این روش به آنها کمک می کند تا اختلالات مغز و نخاع، از جمله اسکلروز چندگانه را تشخیص دهند.
• آزمایش پتانسيل‌های برانگيخته بينايی 

اخیرا یافته هایی برای تشخیص ام اس با آزمایش خون منتشر شده است. به گزارش مدیکال ساینس ، با استفاده از مولکولهای micro-RNA  در خون می توان به تشخیص زودهنگام این بیماری دست پیدا کرد. نتایج این مطالعه در نشریه Scientific Reports منتشر شده است. اما هنوز به مرحله دسترس برای ما قرار نگرفته است.

درمان MS

متاسفانه درمان قطعی ای برای بیماری ام اس هنوز در دسترس نیست. با این حال  برخی از داروها و توانبخشی پیشرفت بیماری را کاهش می دهد و بدن را نسبت به این بیماری مقاوم تر می کند.

داروهای ام اس

پزشک برای جلوگیری از عود بیماری ، کنترل عوارض بیماری MS و.. برخی از داروهای زیر را ممکن است برای شما تجویز کند:

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد هر کدام بر روی آن کلیک کنید.

• بتااينترفرون ( بتافرون، آونكس و ربيف ): امروزه بتااينترفرون را تنها بر روند عود – بهبود بيماري MS موثر مي ‏دانند. انواع اينترفرون عبارتند از:

* بتا اينترفرون b 1 (با نام تجاري: بتاسرون، بتافرون) (كمپاني داروسازي: برلكس در آمريكاي شمالي، شرينك AG در اروپا و ساير نقاط دنيا)
* بتا اينترفرون a 1 (با نام تجاري آونكس) (كمپاني داروسازي: بيوژن)

* بتا اينترفرون a 1 (با نام تجاري ربيف) (كمپاني داروسازي: ارس سرونو)

• کوپاکسون copaxone: تزریق این دارو به منظور کاهش تعداد دفعات عود در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس-عودکننده استفاده می شود.این دارو اسکلروز متعدد (MS) را درمان نمی کنند، اما ممکن است زمان بین عود بیماری را افزایش دهد.

• دالفامپريدين (به انگلیسی Dalfampridine) : این دارو بخصوص برای بهبود راه رفتن مبتلایان به MS  استفاده می شود.

• دی‌متیل فومارات (به انگلیسی: Dimethyl fumarate)  با نام تجاری ( Tecfidera )

•  میتوکسانترون (به انگلیسی: Mitoxantrone )

• ناتالیزوماب با نام تجاری ( TYSABERI )

• اکرووس (ocrelizumab)

• تریفلونومید (Teriflunomide) با نام تجاری آباگیو (Aubagio)

پزشک ممکن برای کم کردن و کوتاهتر کردن حملات ام اس برای شما استروئید تجویز کند. همچنین برخی از دیگر داروهای آرام کننده عضلات ، آرامش بخش ها ،  بوتاکس ، کاهنده اسپاسم عضلات و.. ممکن برای شما برای کاهش عوارض جانبی تجویز شود.

توانبخشی

فیزیوتراپیست می تواند به شما کمک کند تا با انجام برخی از تمرینات و قدرت عضلانی و تعادل خود را حفظ کنید و بتوانید محدودیت ها و یا دردهای این بیماری را مدیریت کنید.لیست کلینیک های فیزیوتراپی در همین وب سایت به همراه آدرس و شماره تلفن موجود است.

کاردرمانگر از طریق طرح ریزی تکالیف به ثبات جسمی شما در انجام تکالیف روزانه شما کمک زیادی می کند. اگر شما در انجام کارهای معمول نظیر لباس پوشیدن ، راه رفتن و.. مشکل دارید مراجعه به کلینیک های کاردرمانی به شما  کمک بسیاری می کند.

آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمانگر ) در درمان اختلالات گفتار ( دیزارتری در ام اس ) و مشکلات بلع تمرینات موثری دارد. لیست مراکز گفتار درمانی کشور به تفکیک شهر در وب سایت سلام درمانگر موجود است.

تغییر سبک زندگی در بیماری MS

در کنار این گزینه های درمانی ، شما همچنین با تغییر سبک زندگی خود می توانید اقدامات موثری در کنترل علائم بیماری اسکلرویز چندگانه داشته باشید. برخی از این اقدامات عبارتند از :

• ورزش منظم
• انجام یوگا
• اجتناب از موارد استرس زا
• ارتباط نزدیک با دوستان و اعضای خانواده
• کمک گرفتن از متخصص مشاوره ( لیست مراکز مشاوره )
• دوری از  آب هوای گرم و یا گرمای زیاد

آینده و طول عمری بیماری

تحقیقات جدید گزینه های درمانی بیشتری برای پزشکان فراهم خواهند کرد. کشف علت ام اس و تشخیص آسان تر و سریع تر آن نیز کمک بسیاری به درمان آن خواهد کرد. همچنین برخی از تحقیقات روی سلولهای بنیادی و  ژنتیک بزودی کمک می کنند تا راه حلی برای بهبود نرون های آسیب دیده محیا شود.

بیماری ام.اس مسری و ارثی نیست و آنچنان بر روی طول عمر بیماران تاثیر نمی گذارد.

بهانه ای برای گفتگو در رابطه با MS

نوشته فوق بهانه ای بود تا فضایی را فراهم آوریم که بیماران دارای ms  متخصصان این حوزه ارتباط داشته باشند و از دانسته های خود استفاده کنیم. باور ما این است مکالمه و گفتگو نقش مهمی در یادگیری یک موضوع دارد. در قسمت نظرات در پایین دیدگاههای ، سوالات ، تجربیات خود را بنویسید. باور داشته باشید چند پیام شما می تواند شروع کننده گفتگوهای ارزشمندی شود و جواب بسیاری از سوالات باشید. منتظر نقد ، نظر ، سوال و یا تجربه شما هستیم.

برخی منابع

Multiple sclerosis